Hagen en struikgewas Tuinbiotopen
de ideale schuil- en nestplaats voor vogels
Als we over hagen en struikgewas praten, hebben we het doorgaans over plantensoorten zoals hazelaar, meidoorn, kardinaalsmuts, Gelderse roos, haagbeuk, veldesdoorn, sleedoorn, kornoeljes etc. Je kan deze min of meer vrij laten uitgroeien, dan spreken we over struikgewas. In een haag staan de planten op een rij. Een haag scheer je minstens een keer per jaar.
Geschikt voor
- Kleine stadstuin: een smalle haag kan een mooie afsluiting vormen tussen twee tuinen.
- Grotere tuin: als je voldoende plaats hebt, kan je zowel een haag plaatsen als wat afzonderlijke struiken.
Een plus voor de natuur omdat:
- Een haag is hét natuurvriendelijk alternatief voor een afsluiting met draad of beton. Dieren kunnen onder een haag door van de ene tuin in de andere kruipen. Dankzij hagen blijven tuinen op een natuurlijke manier met elkaar verbonden.
- De meeste vogelsoorten broeden in zeer dicht struikgewas. In die zin is een haag vaak zelfs beter dan een struik.
- Struiken geven schaduw en structuur aan een tuin. Veel diersoorten maken hier in de zomer dankbaar gebruik van om even af te koelen.
- Doornachtige struiken zoals sleedoorn en meidoorn bieden een perfecte schuilplaats. Kleine vogels kunnen erin wegvluchten als er een roofvogel overvliegt.
- Heel wat struiksoorten bloeien uitbundig en geven veel besjes. Daar leven tuinvogels in de winter van. In een haag zal dat effect minder of onbestaande zijn, want die wordt te vaak geschoren.
- Onder de afgevallen blaadjes leven veel insecten, en dat vindt de merel geweldig. Egels gebruiken de afgevallen bladeren dan weer om een nest te maken.
- De kale grond met bladeren onder een haag is het ideale zomerleefgebied van salamanders en padden. Hoog gras vormt een barrière voor deze amfibieën en een gazon is te onveilig.
- Een goed aangelegde haag, eventueel gevlochten, is een stevigere afsluiting voor ongewenste bezoekers dan een draad.
Hoe en waar aanleggen?
Struiken en hagen nemen meer plaats in dan je op het eerste zicht zou denken. Hou daar rekening mee. Een bloemenborder met wat struikgewas achterin kan binnen een paar jaar overgroeid worden. Anderzijds is in de meeste tuinen zeker plaats voor een struik of haag, en als je broedende vogels wil, kan je zelfs niet zonder.
Inheemse soorten hebben de voorkeur, omdat hier ook veel rupsen van leven. En rupsen zijn dan weer het perfecte voedsel voor tuinvogels en hun jongen.
De meeste struiken groeien op de meeste bodems, maar is je bodem erg droog, erg nat of erg arm, zoek dan even op bomenwijzer.be welke soorten bij jouw tuin passen. De ideale bodem is rijk aan humus, heeft een goede structuur en is niet te droog.
Planten doe je van november tot maart, als er geen bladeren aan de bomen staan. Zacht en vochtig weer is ideaal. Vermijd felle zon en vrieskou.
Maak een put die minstens zo breed is als de wortels. Erg belangrijk is de plantdiepte. De overgangszone tussen de wortels en het stammetje moet op gelijke hoogte met de grond komen. Vul de plantput op en druk vervolgens goed aan. Ga je nog meer bomen en/of struiken planten? Dek de wortels van de overige planten af zodat ze niet uitdrogen.
Bij een haag worden typisch 3 à 4 planten per lopende meter geplant. Dat kan in een enkele of dubbele rij. Een brede haag is beter voor vogels, maar je moet er natuurlijk de plaats voor hebben. Als je een gemengde haag aanplant, plant dan enkele exemplaren van dezelfde soort in een groepje van een paar meter en neem een andere soort voor het volgende groepje. Bekijk zeker ook de video op Ecopedia.
Hoe onderhouden?
Eenmaal de boompjes geplant moet je ze in het begin wat vrijstellen van lange grassen en onkruid. Let op dat je daarbij de boompjes zelf niet beschadigt. Als er boompjes sterven, wat kan gebeuren, plant je nieuwe in de plaats. Wil je dat ze breed uitgroeien, snoei dan de top eraf.
Als de haag eenmaal een bepaalde grootte heeft, kan je ze beginnen snoeien. Of scheren, om de juiste term te gebruiken. Als je dat in de winter doet, zullen de planten na de winter heel sterk groeien. Snoeien in de zomer geeft die reactie veel minder. Zorg wel dat je snoeit na het broedseizoen, eind juli is meestal goed. Ook dieper terugsnoeien geeft soms een fikse groeireactie.
Zorg bij het scheren dat de basis van de haag altijd breder blijft dan de top. Zo vangt de haag onderaan meer zon en staat ze ook dicht bij de grond mooi dik.
Hoeveel werk is het en wat kost het?
Haagplanten zijn relatief goedkoop, zo’n € 1,5 à 2 met blote wortel. De grootste investering is je eigen werk: met een spade plantgaten maken.
Je haag scheren kan je ook zelf doen (of je kan het uitbesteden). Daar heb je materiaal voor nodig als een haagschaar en kruiwagen. Scheren doe je minstens jaarlijks, meestal tweemaal. Het is meer werk dan een draadafsluiting, maar de voordelen naar natuur zijn veel groter. Het snoeiafval kan je versnipperen en als mulch gebruiken of in je composthoop verwerken.
Hou je van een mooie solitaire struik, of ben je eerder fan van een geschoren haag? De natuur heeft voor elk wat wils!
Doen het goed in een geschoren haag
- Haagbeuk (Carpinus betulus)
- Beuk (Fagus sylvatica)
- Taxus (Taxus baccata)
- Spaanse aak / veldesdoorn (Acer campestre)
- Wilde liguster (Ligustrum vulgare)
Zijn mooier als solitaire struik
- Vlier (Sambucus nigra)
- Kardinaalsmuts (Euonymus europaeus)
- Sporkehout (Rhamnus frangula)
- Gelderse roos (Viburnum opulus)
- Rode kornoelje (Cornus sanguinea)
Nodig de natuur uit in je tuin!
Voel je het al kriebelen? Wil jij ook een klimaatbestendige tuin die gonst van het leven? De lokale Tuinrangers helpen je graag op weg.
Zelf aan de slag
Tuinbiotopen
Bloemrijk gazon
In een natuurvriendelijke tuin willen we zo weinig mogelijk gazon. Toch niet het genre grasperk dat wel eens de groene woestijn wordt genoemd.
Wildlife in je tuin
Egel
De egel leeft het liefst in iets wildere tuinen met veel insecten. Maak hier en daar een opening onderaan in je omheining en zorg voor een flinke bladerhoop waar hij een nest kan maken.
Algemeen tuinadvies